1911-12 tot 1915

term ingevoerd door Kazimir Malevich (1878-1935) voor de aanduiding van zijn abstracte schilderstijl

1914-15: "Zwart Vierkant": dit schilderij is als een religieuze icoon, een uitbeelding van een nieuwe objectloze kosmos

Malevich start met een proto-kubistische periode (1909-1914)

Werken uit die periode, zoals "De Messenslijper", vertonen ook invloed van het futurisme (o.a. cinematografische techniek)

1913: zwart suprematisme basisvormen: vierkant (1914-15), cirkel en kruis (1923)

1915: gekleurd suprematisme: oa. "Rood Vierkant" (1915)
ook dynamisch suprematisme vanaf 1915
1917: Malevich wordt voorzitter van de Nationale Kunstcommissie
1918: naar Vitebsk en oprichting van UNOVIS, ‘Voorvechters van de Nieuwe Kunstvormen’

1918: wit suprematisme: o.a. "Wit Vierkant op Wit" (1918)

- Vanaf 1917 (Russische Revolutie) ook suprematisme als totaalkunst:
Malevich ontwerpt, kleding, textiel, keramiek enz. met suprematistische motieven
- Vanaf 1920: ruimtelijk suprematisme (ook architectuurontwerpen)
- Vanaf 1924 (dood Lenin) terug figuratieve werken

Inleiding:

In 1915 worden in Rusland de eerste twee avant-garde tentoonstellingen georganiseerd, waaraan de twee tegenstrevers Kazimir Malevich (Suprematisme) en Vladimir Tatlin (Constructivisme) deelnemen.

Tatlins werken waren opgebouwd uit ‘junk’ (afval) en het waren de eerste werken die ‘Constructies’ werden genoemd.

De Oktoberrevolutie van 1917:

De Russische avant-garde poogde op dat moment de ideeën van de revolutie op kunstgebied gestalte te geven. Hier ontstond een eerste zoeken naar revolutionaire kunst. Met de woorden van de dichter Mayakovsky wilden zij "de straat tot hun borstel en het plein tot hun palet" maken.

1920:

In 1920 wordt het constructivistisch manifest opgesteld door de gebroeders Naum Gabo en Anton Pevsner. In dit manifest wordt kubisme en futurisme veroordeeld en roepen zij op tot een kunst "opgebouwd op de echte wetten van het leven".

"Wij construeren onze werken, zoals het universum zichzelf construeert, zoals een ingenieur bruggen en een wiskundige formules construeert."

Naum Gabo (1937): " I do not hesitate to affirm that the perception of space is a primary sense… Our task is to bring it closer to our consciousness".

Basisprincipes zijn de geometrische constructie, de ruimtelijkheid, de structuur en vooral de wetten van deze structuur.

Gabo suggereert de ruimte niet door massa, doch juist door het omvatten van de ruimte in open constructies. Hij gebruikt zeer dikwijls draad om zijn ruimte af te bakenen.

Anton Pevsner daarentegen suggereert ruimtelijkheid door licht- en donkercontrasten. Zijn favoriet materiaal is metaal.

Vladimir Tatlin verzoende zich niet met deze strekking. Het was volgens hem wél al een kunst van reëel materiaal in een reële ruimte, maar het was nog steeds kunst voor de expressie van emoties, dus voor geestelijke aktiviteiten. Tatlin zag kunst als een product van een decadente maatschappij (cfr. Dadaisme) en zijn slogan was "Kunst in het Leven".

Tatlin bleef ook de grootste tegenstander van Kazimir Malevich, omdat deze laatste, net zoals Wassily Kandinsky en Piet Mondriaan, het figuratieve ontvluchtte uit drang naar het spirituele.

Tatlin ging meer en meer de weg van ontwerper op. Zo realiseerde hij na zijn ‘junk’-constructies tal van gebruiksvoorwerpen, zoals bv. in 1918-19 een kachel die met een minimum aan brandstof een maximum aan warmte produceerde. Jarenlang perfectioneerde hij ook zijn ‘Letatlin’, een vliegende machine met vleugels als een valk…

Zijn meest ophefmakende ontwerp was de maquette voor het "Monument voor de Derde Internationale", een spiraalvormige skeletstructuur, die tweemaal zo hoog moest worden als de Empire State Building in New York. In de basis van de toren zouden congreshallen voorzien worden en… op bewolkte en regenachtige dagen zouden vanuit de toren slogans over Moskou geprojecteerd worden op de wolken.

Andere vertegenwoordigers: El Lissitzky, Rodtchenko, Kupka en de Hongaar Moholy Nagy…

Het constructivisme verzette zich tegen het individualisme in de kunst en streefde naar algemeenheid en objectiviteit. Bijgevolg stond de beweging positief tegenover de technologie, die in dienst moest staan van de gehele mensheid, net zoals ook de kunst in dienst moest staan van de mensheid en bijgevolg klaar en duidelijk diende te zijn.

Het Constructivisme was een kunstrichting die poogde revolutionair te zijn, maar die inzag dat een revolutionaire inhoud onmogelijk is zonder een revolutionaire vorm.

Wanneer uiteindelijk het partijbureau geïnstalleerd werd (1922, Stalin), bestempelde men de constructivisten toch als bourgeoiskunstenaars en wijken velen van hen uit naar het westen, waar sommigen van hen zich aansluiten bij het Bauhaus.

1912
1913
1914
1914
1914-15
1915
1916
1916-17
1916-17

1920

Messenslijper
Victory over the Sun (kostumes)
Een Engelsman in Moskou
Geel, Oranje, Groen
Suprematistische compositie: Rood en Zwart Vierkant
Blauwe Driehoek en Zwarte Rechthoek
Dynamisch Suprematisme
Klankgolven
Gele Vierhoek op wit

Na de Russische Revolutie

Kopje en theepot voor Staatspottenbakkerij te Leningrad

- Vladimir Tatlin

Na de Russische Revolutie

De Matroos (zelfportret)
Geschilderd relief
Relief
Hoekrelief
Complex Hoekrelief
Kontra-Relief
Board Nr.1: Old Bosmannaya