Koncertberichten

Op donderdag 4 februari treden de Logos-Vrouwen voor het voetlicht met o.m. Het kersverse duo FraMon. FraMon staat voor zangeres Françoise Vanhecke en performer Moniek Darge. De groep startte vorig jaar met een suksesvol koncert op het Colour Out of Space Festival te Brighton, waarover u toen in dit Logos-Blad kon lezen. Een samenwerking in Oost-Kreta, waarbij vele soundscapes werden gerealiseerd en Soundies, een nieuwe CD met ouder werk van Moniek Darge, uitgegeven in New York, lagen dan weer aan de bazis van dit eerste buitenlandse optreden van FraMon. U ziet, een ingewikkelde ontstaansgeschiedenis, waarover graag een woordje uitleg.

In augustus 2009 trokken Moniek Darge en Françoise Vanhecke naar Oost-Kreta, met als doel er het reilen en zeilen van het dagelijkse leven in klank vast te leggen. De jaren voorheen waren Moniek en Barbara Buchowiec telkens naar het ruigere West-Kreta getrokken voor klankschappen. Oost-Kreta bood minder natuurgeluiden, maar de eeuwige, altijd aanwezige krekels waren opnieuw van de partij, evenals het kolkende zeewater natuurlijk. Maar deze maal waren hevige windvlagen vervangen door toeristische gidsen en flarden volksmuziek in kleine kafeetjes. De zoektocht nam de vorm aan van een speurtocht naar de oude moedergodinkultus op het eiland. Dit in tegenstelling tot de Magnesia-site van Plato, gelegen bij het Levka Ori gebergte (W. Kreta), waar een groep landart kunstenaars, aangevuld met artiesten allerhande sinds jaren bijeenkomt.

De moedergodinkultus is veel ouder dan de Griekse Plato en liet overal haar sporen na, voor wie ze vinden wil. FraMon ontmoette de moedergodin in de vorm van het jonge meisje, achter de toeristenstalletjes in Kritsa of in de vorm van het oude hakende vrouwtje met stoppelbaard aan de Panaghia Kera, of de zwarte roerloze schim achterin de lege eettent.

Eens terug in Gent, werden de opnames tot een kollektieve 20 minuten durende soundscapekompositie geboetseerd en van visuals voorzien. Dit werk vormt de kern van de FraMon-avond. Meteen een warme oproep aan al wie de vorige Kreta-avonden bij Logos bijwoonde, om ook nu weer present te zijn, voor het vervolg van ons klankenavontuur. Verder staan ook 2 muziekdoosperformances, een lied en een klankgedicht op het programma. Wellicht verleent ook altviolist en komponist Barbara Buchowiec haar medewerking en zijn er soundscapes te horen van o.a. Kye-label-uitgever Graham Lambkin...

Meer willen we u nog niet verklappen en zien reeds uit naar uw zeer gewaardeerde aanwezigheid op onze Logos-Vrouwen koncertavond! Van harte welkom! m.d.

• Liza Lim: Phitre voor skordatura viool solo (1997)
• Juan Parra Cancino: Accumulation of Hesitation (elektronika) (2007)
• Sam Hayden: Schismatics voor elektrische viool en live electronics (2007)
• Salvatore Sciarrino: Six Caprices (nrs. 1, 2 en 3) voor viool solo (1976)
• Morton Feldman: The King of Denmark voor perkussie solo (1965)
• Juan Parra Cancino: PLP_I voor elektrische viool en electronics (2009)

De Japanse violiste Mieko Kanno werd geboren in Kamakura (een stadje in het zuidwesten van Kanagawa op het eiland Honsju) en interesseerde zich al heel vroeg voor haar toekomstige instrument; zo begon ze maar liefst op de leeftijd van drie jaar les te volgen aan The Suzuki Method Institute. Vier jaar later maakte ze haar eerste toernee als solist in Noord-Amerika en nadien volgden verscheidene vervolmakingskursussen in het Verenigd Koninkrijk bij Yfrah Neaman en aan de Guildhall School of Music & Drama. Tegelijkertijd deed ze mee aan verscheidene internationale wedstrijden; zo sleepte ze onder meer op onze eigenste Koningin Elisabethwedstrijd -editie 1989- de bronzen medaille in de wacht.

Kanno speelt een voortrekkersrol in de ontwikkeling van nieuw repertoire voor haar (door een verstikkende muziektraditie getekende) instrument. Een nauwe samenwerking met de komponisten van wie ze de kreaties verzorgt, is dan ook primordiaal voor haar. Zo verzorgde ze reeds de premières van stukken van James Dillon (Traumwerk I), Brian Ferneyhough, Rebecca Saunders, Salvatore Sciarrino en James Wood (diens Autumn Voices voor viool solo en electronics). Haar recente projekten gaan van John Cage's Freeman Etudes tot de herinterpretatie van Wolfgang Amadeus Mozart's vioolsonates. Naast al deze zaken vult ook ensemblespel haar drukbezette agenda op: zo is ze lid van The New Music Players, van Exposé, van Apartment House en bij Ensemble Florilegium neemt ze geregeld de barokviool op. Momenteel geeft ze les aan Durham University als Head of Performance en is ze voorzitter van The Research Centre for Contemporary Music in Durham.

Juan Parra Cancino (1979) studeerde kompositie aan de universiteit van Santiago de Chile en sonologie aan het konservatorium van Den Haag. Het overgrote deel van zijn repertoire bestaat uit zuiver elektronische muziek of muziek voor solo-instrumenten en/of kleinere bezettingen in kombinatie met live-electronics. Daarmee liet hij van zich horen op festivals als Terza Prattica (NL), Primavera En La Habana (Cuba), Sonorities (UK), Synthese (FR), Visiones Sonoras (MEX), Sonoimagenes (ARG), Rumor (NL) en Punto Aparte (ES). Sommige van zijn stukken werden bekroond op de Bourges Electroacoustic Music Competition in 2003 en 2004.

Juan is tevens gitarist en neemt in die hoedanigheid deel aan diverse produkties van onder meer Guitar Craft, een onder supervizie van Robert Fripp opgericht gitaristenkollektief. Ook aan The Berlin Guitar Ensemble, The Buenos Aires Guitar Ensemble en The League of Crafty Guitarists verleent hij geregeld zijn medewerking. Hij heeft reeds projekten gerealiseerd voor dansgezelschappen en stomme films en werkte daarvoor samen met mensen als Richard Barrett, Keir Neuringer, Yutaka Makino, Insomnio Ensemble en de Italiaanse celliste Frances-Marie Uitti. Bij Logos kennen we hem hem dan weer van zijn optredens met The Electronic Hammer, een slagwerkgroep die fokust op de interaktie tussen perkussie en live-electronics. Vandaag de dag legt hij zich toe op zijn doktoraat voor de universiteit van Leiden, simultaan aan een onderzoeksprojekt dat hij als associate researcher voor het Gentse Orpheus Instituut voert, met als onderwerp "Towards a Performance Practice in Computer Music".

Over het programma van deze avond: Liza Lim's Philtre betekent letterlijk liefdesdrank. De komponist schreef dit stuk specifiek voor een Noorse Hardangerviool, een uitbundig versierde viool met behalve de vier melodiesnaren nog vier of meer resonantiesnaren die het instrument (een beetje als bij de Indiase sitar) extra galm meegeven.

Accumulation of Hesitation van Juan Parra Cancino weerspiegelt een reis naar 'stilte' doorheen verschillende chaos-densiteiten. In dit stuk worden deze algoritmische chaostoestanden door de komputer gegeneerd en weergegeven als semi-autonome soundscapes die gedurende het stuk opbouwen en weer desintegreren om tot slot op 'stilte' uit te komen.

Sam Hayden zegt over zijn Schismatics: 'De titel slaat op een afscheidingsbeweging (meestal binnen een religieuze kontekst), waarbij een groep mensen een bepaalde geloofsovertuiging verlaat om vervolgens zelf met een schare volgelingen en een alternatief waarheidsbeeld op de proppen te komen. Het werd een interessante metafoor voor een stuk waarin ik de relatie tussen het live uitgevoerde en het digitaal bewerkte materiaal in de verf zet. Er wordt nagegaan in welke mate de elektronische klanken (als gevolg van de processing van het brongeluid) een autonomie gaan vormen. Het was niet de bedoeling om naar een eenheid te streven, maar beide klankwerelden naast elkaar te laten bestaan.'

Salvatore Sciarrino schreef met zijn Six Caprices for Solo Violin een reeks van zes 'studies' (elk ervan draait rond een speeltechnisch probleem) die zijn latere estetiek sterk bepaald hebben. Bij hem komen we zelden grootsprakerigheid of al te schreeuwerige muziekgestiek tegen. Het aftasten van de grenzen der artikulatie, bij voorkeur in een pianissimo register, des te meer. Sciarrino speelt hierdoor bewust een spel met het oor van de luisteraar: vanaf wanneer neemt die luisteraar een ekstreem zachte klank waar en vanaf wanneer beeldt hij zich dat alleen maar in, that's the question.

Morton Feldman's The King of Denmark is opgevat als het Amerikaanse antwoord op Stockhausen's slagwerkklassieker Zyklus. Feldman behield de semi-aleatorische benadering van Stockhausen, maar liet de slagwerker de objekten louter met zijn vingers of handpalm aanraken om zo een totaal andere klankwereld te verkrijgen. Een soort 'antiperkussie' dus, die de komponist omschreef als 'silent resistance', zowel in relatie tot Stockhausen's stuk als tot de lawaaierigheid van het leven van alledag.

De titel heeft overigens in de verste verte niets met Hamlet te maken en werd met zelfs enige voorzichtigheid gekozen: tijdens de Duitse bezetting van Denemarken in de Tweede Wereldoorlog droeg de Deense koning uit solidariteit met het joodse segment van zijn bevolking een gele davidster. Dit vatte Feldman, zelf van joodse afkomst, ook op als een vorm van 'silent resistance' en The King of Denmark werd een van de weinige stukken waarin de komponist zich een politieke houding aanmeet. Vanavond wordt het stuk echter niet uitgevoerd op de klassieke manier, maar in een komputergegenereerd environment dat door Juan Parra Cancino wordt bespeeld.

Een tiental jaar geleden verscheen Het Tweede Thema, een boek van Simonne Claeys over de rol van vrouwelijke komponisten in de Westerse muziekliteratuur. Een terecht boek over een onterecht door de muziekgeschiedenis genegeerde groep komponisten overigens, want musici als Laurie Anderson, Moniek Darge, Lois V Vierk, Annelies Van Parijs, Joan LaBarbara, Pauline Oliveros, Laurie Spiegel, Hanne Deneire, Meredith Monk, Barbara Buchowiec en Julia Wolfe bewezen al meermaals wat ze in hun mars hebben. Op dit koncert krijgen we dan ook een bloemlezing van enkele van hun stukken. En een arrangement van Lois V Vierk's Blue Jets Red Sprites voor onze nieuwe <HarmO>-robot maakt daar zeker deel van uit.

Tegen de tijd dat we zover zijn, zal de oplettende koncertganger hoogstwaarschijnlijk een nieuwe klankkleur kunnen detekteren in ons nog steeds uitbreidende machine-orkest: <Bomi>. Enige maanden terug berichtten we reeds over de eerste ontwerpen voor deze nieuwe kleine orgelautomaat, en tijdens de eindejaarsdagen is Godfried's werk in een stroomversnelling terechtgekomen. Het beeld is er reeds, de klank volgt gauw.

Dit koncert gaat door met bijdragen van Moniek Darge, Françoise Vanhecke, Dominica Eyckmans, Barbara Buchowiec en Marian Deschryver. De heren van de partij zijn Yvan Vander Sanden, Sebastian Bradt, Xavier Verhelst en Kristof Lauwers. Het geheel staat onder leiding van Godfried-Willem Raes.

• Roderik de Man: Sorts of Numbers
• Arnoud Noordegraaf: eTude
• Fred Momotenko: Irrational Philosophy
• René Uijlenhoet: Wedge
• Marcel Wierckx: Zwarte Ruis Witte Stilte

Jorge Isaac werd geboren in Caracas (Venezuela) in 1974. Hij begon al op zijn zesde met blokfluitlessen aan de muziekschool Sebastian Lozano in Valencia, maar spendeerde een groot deel van zijn studietijd op het Europese vasteland, aan het Amsterdamse konservatorium bij Walter van Hauwe. Na zijn diplomering in 2000 behaalde hij ook nog een Master in live electronics en in hedendaagse uitvoeringspraktijk. Vier jaar later werd hij fulltime hoofddocent blokfluit aan dezelfde instelling. De afgelopen jaren is zijn fokus verlegd van louter recitalwerk naar uitvoeringen met live electronics. Inmiddels heeft Isaac daar een behoorlijke reputatie mee opgebouwd en ettelijke prijzen in de wacht gesleept: de Gaudeamus Uitvoerdersprijs in 2001 (inklusief de speciale prijs voor het beste gebruik van elektronika) en de eerste prijs in de Krzysztof Penderecki International Competition of Contemporary Music in Polen in 2001. In 2004 won hij de Jur Naessens - prijs voor de beste multimediale produktie met zijn Mensa Secunda en drie jaar nadien was het op het Oostenijkse Ars Electronica - festival alweer raak met zijn elektroakoestisch werk Marionette.

Als solist zowel als docent heeft Isaac al ettelijke hoeken van de wereld afgereisd. Het bracht hem met sukses op internationale festivals als Hessen’s Festival (Korbach), Second International Blockflute Festival (Amsterdam), Ultima Festival (Oslo), Stichting Logos (België), Music for Galway (Ierland), Gaudeamus Music Week (Amsterdam), Spazio Musica (Cagliari), International Music Forum (Kiev), Time of Music Festival (Finland) en Festival ArteScienza (Rome). Het heeft hem ook een rist belangrijke samenwerkingen opgeleverd: met ASKO Ensemble en Schoenberg Ensemble, het Nederlands Kamerorkest, de Nederlandse Opera en met artiesten als regisseur Pierre Audi, celliste Frances-Marie Uitti, dirigent Reinbert de Leeuw en komponist György Ligeti.

Isaac's meest vruchtbare samenwerking sedert 2003 is echter die met VisiSonor, een vaste groep multimedia-artiesten die zich toeleggen op 1. interdisciplinaire performances, 2. multimediale installaties en 3. tal van onderzoeksprojekten dienaangaande. Elk jaar wordt er een produktie afgeleverd door VisiSonor, waar dan een tiental voorstellingen mee wordt gegeven in verschillende landen. De groepsnaam werd opgepikt uit Isaac Asimov's Foundation And Empire (1952), waarin de VisiSonor een toestel betreft dat in real time klank, beeld en emotie kan genereren en met elkaar in verband brengen.

De produktietitel Acta Numérica is niet toevallig gekozen: in de vroege Middeleeuwen diende het schema van de artes liberales niet alleen als klassifikatie voor de menselijke kennis, maar ook als kurrikulum van het onderwijs. Hierbij werd een onderverdeling gehanteerd in een trivium (Grammatika, Logika (of Dialektika) en Retorika) en een kwadrivium (Meetkunde, Rekenkunde, Astronomie en Muziek).

In alle oude wijsheidsteorieën, vanaf de leer van Pythagoras tot en met de ‘septem artes liberales’ van de 17e en 18e eeuw, behoorde de getallenleer (aritmetika) samen met de kosmologie en de muziek tot de belangrijkste pijlers van een levensbeschouwing, die in alle verschijnselen een samenhang probeerde te ontdekken en als doel had het bereiken van een hoger, harmonischer bewustzijnsnivo. In de Middeleeuwse kunst, Renaissance en Barok vormde de Bijbeltekst uit Salomo’s wijsheid ‘Alles hebt Gij naar maat, getal en gewicht geordend’ hèt uitgangspunt voor de kunstenaar bij het scheppen van zijn kreaties. Zo zit de bouw-, schilder- en beeldhouwkunst, maar ook de muziek uit die tijd vol verborgen getalsymboliek.

Verplaatsingen in ruimte en tijd vormen een wezenlijk onderdeel van het beeldmateriaal, dat overigens live gegenereerd en bewerkt wordt. Het uitgangspunt hiervoor is synestesie, met de nadruk op vorm in plaats van kleur. Marcel Wierckx, een ander lid van VisiSonor, heeft deze richting ontwikkeld met behulp van eigen software, zoals ArtsSync. Zijn technologisch hoogstaande aanpak heeft veel aandacht mogen ontvangen, zoals in zijn stuk Zwarte Ruis Witte Stilte (2006), dat vanavond ook op het menu staat.