Dr.Godfried-Willem RAES
Kursus Experimentele Muziek: Boekdeel 4: Akoesteik, Organologie & Experimentele Instrumentenbouw
Hogeschool Gent : Departement Muziek & Drama
4070: Slagwerk
COWBELL: (koebellen)
Worden gemaakt uit geharde staalplaat en kunnen worden gestemd.
Wil je de toonhoogte van een gegeven koebel verlagen, dan zaag je met een ijzerzaag geleidelijk aan identische spleetjes aan de linker- en rechterzijkant van de bel.
Koebellen bestaan in gestemde reeksen met een bereik van tot 4 oktaven. Dergelijke sets behoren echter niet de standaard uitrusting van het symfonische slagwerk. Ze worden alleen gebruikt en voorgeschreven in de hedendaagse muziek.
Een van de eerste stukken waarin ze worden voorgeschreven (8 stuks) is 'First Construction in Metal' van John Cage uit 1939.
OXEN BELLL: (ossebel)
Dit is een bel van gelijkaardige konstruktie als de koebel, maar ze verloopt lichtjes anti-konisch. De klank is wolliger en gedempter dan dit van een koebel en gaat eerder in de richting van die van goede templeblocks. Oxen bells zijn moeilijk te vinden en kunnen vaak worden vervangen door (niet zoveel makkelijker te vinden) koepelgongs of bonangs die lichtjes worden gedempt door ze niet op te hangen, maar ze op een stuk tapijt neer te vlijen.
ELEPHANT BELLS: (olifantebellen)
Hierbij zijn er twee naar klank erg verschillende types:
- het type met een bolvorm waarbij de onderste bol als een kam is uitgesneden
- het type dat overeenkomt met een oxenbell, van overmaatse afmetingen.
TUBULAR BELLS: (buisklokken)
Dit instrument is een standaard bestanddeel van het'symfonisch' slagwerk. Het is opgebouwd uit een reeks van 2 oktaven buizen opgehangen in een rek een voorzien van een door een pedaal gekontroleerde demper. De buizen worden aangeslagen op de bovenste rand met houten hamers. Tubular bells kunnen vrij gemakkelijk zelf en eender welke stemming worden gemaakt. Gebruik daarvoor messing buis met de materiaal dikte van 1 tot 2 mm en een diameter van 3 tot 5 cm. Voor de berekening cfr. formules in het betreffende hoofdstuk. Alleen met formules kom je er echter niet! Begin dus steeds met een proefbuis en ga daarvan uit voor de bereking van de gehele set.
SLEIGH-BELLS (spleet- of rolbellen)
Gegoten rolbellen uit brons met ingegoten kogel uit gietijzer.
CARILLON BELLS (beiaard klokken: gotische rib)
Onze klassieke luid- en beiaardklokken
BIJENKORF BELLEN (Beehive bell)
Afkomstig uit boedistische tempels.
GLOCKENSPIEL
Een staafspel met klankstaven uit gehard staal zonder resonatoren. Exemplaren die via een toetsenbord konden worden bespeeld werden voor orkestgebruik eveneens vaak gebouwd.
CELESTA
Dit is een staafspel dat via een klaviermechanisme wordt bespeeld. De klankstaven zijn massieve opgehangen staven uit brons of smeedijzer. Zij zijn voorzien van een dempingsmechanisme. De celesta werd uitgevonden en voor het eerst gebouwd door Mustel in Parijs in de tweede helft van de 19e eeuw.
VIBRAFOON
Dit is een staafspel samengesteld uit staven van verhard aluminium en voorzien van gesloten buisresonatoren onder elke staaf. Een afsluitmechanisme (een draaiend opgesteld plaatje) zorgt voor een tremoloeffect waarvan de snelheid via de motorsturing kan geregeld worden.
De tessituur is 3 oktaven F-f". Er bestaat ook een type met een 3-oktavenbereik van C tot c".(een kwint hoger dus dan het standaard type).
CROTALEN
GONGS
Gestemd.
PLAATKLOKKEN of PLAATGONGS
Gemaakt uit gegoten zilverbrons.
BELL-CIMBALEN
Gegoten cimbalen uit dik materiaal (brons), waardoor een duidelijke toon ontstaat met een breed spektrum. Bell-cimbalen worden nooit gestemd. Hun spektrum is non-harmonisch en zeer rijk.
TURKSE CIMBALEN
De 'gewone' cimbaal. Zij wordt na het goeten gedraaid op een draaibank. Goedkope (en slechte cimbalen worden ook wel uit plaat gestanst). De gemiddelde toonhoogte van het spektrum is een funktie van zowel diameter als van de materiaaldikte en de konstruktiewijze.
CHINESE CIMBALEN
Met opwaarts opgekrulde rand: de toon is veel dieper en enigszins dreigend. Deze cimbalen worden gegoten, gedraaid en vervolgens gehamerd.
TAM-TAMS
Breed spektrum zonder bepaalbare toonhoogte.
WASHBOARD (wasboard)
RASPEN
vb.: guiros
RATELS
vb.: systrum
TRIANGELS
XYLOFOON
Houten staven oorspronkelijk zonder resonatoren maar tegenwoordig bijna steeds voorzien van kleine resonatoren, waardoor de klank veel van zijn oorspronkelijk bedoelde hardheid verloor. Omwille van de slijtvastheid worden ze vandaag ook wel uit glasvezelversterkt epoxyhars gemaakt.
MARIMBA
Houten staven (latten) voorzien van gesloten resonatoren. Wollige klank.
Marimbafoons maken de laatste jaren een snelle evolutie door, waarbij hun tessituur steeds maar verder wordt uitgebreid. Koncertmarimbas hebben 5 volledige oktaven.
TEMPLEBLOCKS
Afkomstig uit China, waar ze worden gebruikt in de Boedhistische tempelrituelen. Ze worden gebeeldhouwd in alle denkbare afmetingen. De hebben een ronde klank met een definieerbare toonhoogte, maar worden nooit als gestemd voorgeschreven of gebruikt.
Voor orkestgebruik worden ze tegenwoordig nagemaakt in moderne materialen en zonder de oorspronkelijke vorm (om. Latin Percussion). Deze instrumenten hebben echter nooit het karakter van de oorspronkelijke chinese exemplaren.
WOODBLOCKS
Worden gemaakt uit een harde houtsoort en zijn voorzien van een resonantiespleet. Ze hebben geen gedefinieerde toonhoogte, maar zijn wel il heel wat verschillende afmetingen verkrijgbaar.
RAMMELAARS
CAMEL-BELLS: (Kameelbellen)
In hout en met een dubbele houten klepel.
LOG-DRUMS (Teponatzli)
Mexikaans, voorzien van een H-vormige uitsnijding waardoor op een instrument telkens twee tonen speelbaar zijn. Deze tonen liggen ca. een terts uiteen. Log-drums met meerdere tongen worden ook gemaakt en aangeboden maar zijn steeds van inferieure kwaliteit.
SPLEETROMMEN
Uit Afrika afkomstig en gemaakt uit een uitgeholde boomstam. Ze simboliseren een vagina en laten de produktie van minstens 2 tonen toe door het aanslaan van beide lippen.
WOOD-BOX
cfr. Ustvolskaya
LITHOFOON
tegenwoordig uitgevoerd in de vorm van koncentrische stenen schijven die gestemd worden volgens de kromatische toonladder.
KEIEN
worden tegenelkaar geslagen. Als kei wordt bij voorkeur silex gebruikt.
Geen instrumentenfamilie kent een grotere variatie als die der membranofonen. Het meest bekende lid van deze familie is natuurlijk de trommel. We onderscheiden naar bouw volgende types:
RAAMTROM
- enkelzijdig
- dubbelzijdig
CILINDERTROM
- enkelzijdig
- dubbelzijdig
POTTROM of VAASTROM
PAUK
enkel vel en voorzien van een gesloten klankkast
Bijzondere types:
CONGA, TUMBA
TIMBALEN
SNAARTROM (SNAREDRUM)
TOMTOM
BASSDRUM
DARABOUKHA
DJEMBE
MRDANGAM, TABLA & BANYA
ZANDLOPERTROM
Filedate: 970928
|
Terug naar inhoudstafel kursus: <Index Kursus> |
Naar homepage dr.Godfried-Willem RAES |